De Wet VanCampen toegepast op het huidige financiële systeem en Bitcoin
In dit uitgebreide artikel bespreken we de algemene wet van functionaliteit (Wet VanCampen) toegepast op Bitcoin als thermodynamisch geld en het huidige fiatschuldensysteem. Wat zegt de Wet van VanCampen over het huidige financiële schuldensysteem? Hoe past in dit kader de rol van Bitcoin als een thermodynamisch solide geldsysteem, USD stablecoins en ook goud bij een aankomende herijking van het huidige systeem?
INHOUDSOPGAVE
Inleiding
De wereldeconomie steunt momenteel op een schuldenstelsel waarin de Amerikaanse dollar als reservemunt fungeert. Overheden en bedrijven in de VS, Europa en China hebben recordbedragen aan schulden uitstaan. De Amerikaanse staatsschuld is historisch hoog en roept zorgen op over de stabiliteit van het financiële systeem. Dit artikel analyseert de mondiale schuldenproblematiek aan de hand van de Algemene Wet van Functionaliteit, ontwikkeld door de Nederlandse filosoof Arend van Campen. Vervolgens wordt onderzocht hoe Bitcoin en USD-stablecoins een rol kunnen spelen bij het herbalanceren van het systeem, waarbij ook goud als een sound money component wordt besproken.
Michael Saylor’s analyse van Bitcoin als thermodynamisch geld wordt hierbij betrokken. Deze analyse biedt een krachtig fysisch en informatie-theoretisch argument dat nauw aansluit bij de Wet van VanCampen. Beide denkrichtingen onderstrepen het belang van energie, informatie en entropie in het behouden van de functionaliteit en stabiliteit van systemen. We zullen onderzoeken hoe Saylor’s thermodynamische benadering van Bitcoin complementair is aan de analyse van VanCampen, en waarom Bitcoin als gesloten energie-informatiesysteem een rol kan spelen in een nieuw monetair paradigma.
De Algemene Wet van Functionaliteit (Wet van VanCampen)
De Wet van VanCampen stelt dat een systeem disfunctioneel wordt wanneer er een onbalans is tussen massa (m), informatie (i) en realiteit (r), wat leidt tot een toename van entropie (ΔS > 0). Toegepast op het mondiale financiële systeem:
- Massa (m): De totale hoeveelheid uitgegeven fiatgeld en schulden.
- Informatie (i): Transparantie en nauwkeurigheid van financiële gegevens.
- Realiteit (r): De onderliggende economische draagkracht en productiviteit.
Een exponentiële groei van schulden zonder evenredige economische groei resulteert in een systeem dat richting disfunctionaliteit beweegt. Dit fenomeen wordt versterkt door de manipulatie van prijssignalen door centrale banken, waardoor rentevoeten kunstmatig laag blijven en risico’s worden onderschat.
Waarachtige marktinformatie, de correctheid van informatie
Een van de belangrijkste inzichten van de Wet van VanCampen is dat waarheid uiteindelijk niet verborgen kan blijven. Het kost immers meer energie om een systeem te laten functioneren op basis van onjuiste informatie dan om het te laten werken op basis van ware informatie. Dit geldt in het bijzonder voor financiële markten, waar prijssignalen een fundamentele vorm van informatie zijn. Wanneer monetaire systemen verstoord raken door manipulatie, bijvoorbeeld door kunstmatige rentetarieven of monetaire expansie, vervuilen deze prijssignalen en wordt het moeilijker om economische waarde correct te meten.
Bitcoin biedt hier een oplossing. Het functioneert als een waarachtig informatiesysteem voor waarde en prijzen, vastgelegd op de blockchain – een driedimensioneel boekhoudsysteem dat volledige transparantie biedt. In tegenstelling tot fiatgeld, waarbij beleidsmakers prijssignalen kunnen vervormen door middel van schuldencreatie en rente-interventies, manipulatie van macro- economische data, zorgt Bitcoin ervoor dat alle economische transacties worden geregistreerd op een gedecentraliseerd grootboek. Dit maakt manipulatie van monetaire informatie vrijwel onmogelijk, omdat alle deelnemers aan het netwerk een volledig verifieerbare dataset kunnen raadplegen.
In economische termen betekent dit dat Bitcoin een zuiverder prijssysteem biedt, waarin economische waarde objectief wordt vastgelegd zonder politieke of financiële tussenkomst. Dit draagt bij aan een vermindering van entropie in het financiële systeem en een herstel van eerlijke marktmechanismen.
De Amerikaanse Staatsschuld en Triffin’s Dilemma
De VS heeft als uitgever van de wereldreservemunt het exorbitant privilege om schulden aan te gaan die door de rest van de wereld worden gefinancierd. Bovendien de meeste landen en grootbedrijven geven obligaties uit in dollars. Dit creëert een dilemma: om aan de vraag naar dollars te voldoen, moet de VS structurele tekorten draaien, wat resulteert in een almaar stijgende staatsschuld (> $36 biljoen in 2025). Wanneer dit systeem zijn grenzen bereikt, kan een verlies van vertrouwen in de dollar leiden tot een crisis en ineenstorting van het systeem. Dit wordt ook wel een Minsky-moment genoemd. Het (nog ongekende) kantelpunt waarop overmatige speculatie en schuldaccumulatie zal leiden tot een totaal verlies van vertrouwen en een abrupte neergang. Het is een moment dat een schijnbaar stabiel financieel systeem ineens omslaat in chaos door opgebouwde kwetsbaarheden. Hoe kan het huidige eurodollarsysteem een Minksy-Moment vermijden of voor zich uit schuiven? Wellicht door de verdere groei van USD-stablecoins in combinatie met solide geldsystemen? Laten we het eens verder uitdiepen…
USD-Stablecoins en de transitie naar sound money
Parallel aan Bitcoin’s groei is een ander belangrijk fenomeen in de financiële wereld krachtig opgekomen: USD-stablecoins. Stablecoins zoals Tether (USDT), USD Coin (USDC) en anderen zijn crypto-tokens die hun waarde koppelen aan de Amerikaanse dollar. Ze worden doorgaans gedekt door reserves in traditionele activa – vaak in grote meerderheid door kortlopende Amerikaanse staatsobligaties en contanten. De explosieve groei van stablecoins in de afgelopen jaren heeft een interessante bijwerking: het creëert een nieuwe, niet door banken gemedieerde wereldwijde vraag naar dollars en Amerikaanse staatsobligaties. Het is een alternatief dollarsysteem voor het huidige verouderde en overgereguleerde eurodollarsysteem van de banken.
Inderdaad, stablecoins zoals USDT en USDC kunnen de dollarhegemonie versterken door wereldwijd iedereen toegang te bieden tot de benodigde digitale dollars. De meeste mensen leven onder fiatgeldsystemen die in een zeer slechte tot waardeloze staat verkeren. Iedereen met een wallet op een smartphone zou in principe toegang kunnen krijgen tot USD stablecoins om zich te beschermen tegen de hoge inflatie. De dollar is immers relatief veel sterker dan de meeste andere fiat-valuta´s. De uitrol van USD-stablecoins over P2P-blockchainnetwerken met respectieve crypto wallets stimuleren de vraag naar Amerikaanse staatsobligaties, omdat uitgevers van stablecoins reserves in Treasuries aanhouden. Dit kan de noodzakelijke transitie naar een sound money-systeem ondersteunen door een hybride model te creëren waarin fiatgeld, goud en Bitcoin naast elkaar bestaan.
Tether, de grootste stablecoin, heeft inmiddels een marktkapitalisatie (in omloop zijnde USDT) van tientallen miljarden dollars. Om iedere uitgegeven USDT te dekken, houdt Tether reserves aan. Recente schattingen en openbaar gemaakte gegevens tonen dat Tether meer dan $100 miljard aan Amerikaanse schatkistpapieren (Treasuries). Daarmee zou Tether bij de top 20 van grootste individuele houders van Amerikaanse staatsobligaties horen. Dit is vergelijkbaar met de centrale bank van een middelgroot land. Dit is een opmerkelijke ontwikkeling: een particuliere stablecoin-uitgever fungeert als een significante financier van de Amerikaanse staatsschuld. Met de winst koopt Tether verder goud en bitcoin als een strategische reserve. Tether werkt verder met de Amerikaanse systeembank Cantor Fitzgerald bij de uitgifte van bitcoin leningen. Tether als USD stablecoin uitgever al link verankert in het huidige fiat-geldsysteem alsmede de nieuwe en klassieke solide geldsystemen.
USD stablecoins & de Wet VanCampen
Vanuit de Wet van VanCampen bezien, zou men kunnen stellen dat USD stablecoins een informatiebrug vormen. Ze ontstonden uit de behoefte aan betrouwbare waarde-informatie in de cryptomarkten en in landen met hoge inflatie en verdere kapitaalrestricties. Waar traditionele banken en monetaire instanties in bepaalde regio’s tekortschoten, vulden stablecoins het gat door toch toegang tot dollarstabiliteit te bieden. Het resultaat is dat massa (m) en informatie (i) op nieuwe manieren interageren: de massa van wereldwijd circulerende dollars is toegenomen via crypto-kanalen, maar deze wordt wel ondersteund door reële reserves (informatie in de vorm van onderliggende waarde).
De strategische implicaties hiervan zijn tweeledig:
- Versteviging van de dollarhegemonie: Stablecoins hebben de dollar naar uithoeken van de wereld gebracht waar de fysieke of bancaire dollar minder toegankelijk is. Geschat wordt dat honderden miljoenen mensen wereldwijd gebruikmaken van USDT en andere stablecoins, bijvoorbeeld inwoners van landen met zwakke eigen valuta (Argentinië, Turkije, Nigeria, etc.). Voor iedere Argentijn, Turk of Braziliaan die USDT aanhoudt, koopt Tether de equivalente waarde in Amerikaanse obligaties. Dit verdeelt het bezit van Amerikaanse schuld over vele kleine houders wereldwijd en vergroot de mondiale afhankelijkheid van de dollar. In zekere zin diffuseren stablecoins het risico voor de VS: in plaats van enkele grote crediteuren (zoals China) zijn er nu miljoenen gebruikers die indirect de VS financieren. Dit maakt het systeem mogelijk stabieler, omdat een massale gecoördineerde verkoop van Treasuries minder waarschijnlijk is bij zo’n gediversifieerde houdersbasis.
- Aanloop naar een nieuw financieel systeem: De groei van stablecoins hint op een mogelijke herstructurering van het mondiale financiële stelsel. We zien een privaat, gedecentraliseerd Eurodollar-systeem ontstaan op blockchainrails. Dit heeft reeds effect: beleidsmakers debatteren over regelgeving, en centrale banken voelen zich deels onder druk gezet om eigen CBDC’s (Central Bank Digital Currencies) te ontwikkelen als antwoord. De digitale euro van de ECB zal in october 2025 worden gelanceerd. Stablecoins zouden op termijn geïntegreerd kunnen worden in het reguliere systeem (bijvoorbeeld gereguleerde banken die ze uitgeven met volledige reserveplicht). Een gestandaardiseerde digitale dollar die overal toegankelijk is, kan een pijler worden van een vernieuwd Bretton Woods-achtig systeem.
Belangrijk is wel de betrouwbaarheid: er kleven risico’s aan stablecoins. Een plotselinge vertrouwenscrisis in een grote stablecoin (bijvoorbeeld twijfel over reservekwaliteit of een verbod) zou een run kunnen veroorzaken, waarbij massaal USDT voor echte dollars wordt ingeruild. Dat zou Tether dwingen in korte tijd Amerikaanse obligaties te liquideren, met potentieel verstorende impact op de obligatiemarkten. Deze scenario’s maken onderdeel uit van de systeemrisico’s. Toch neigt men er steeds meer naar om de positieve aspecten te zien: zelfs sceptici erkennen dat USDT en consorten het wereldwijde gebruik van de dollar ondersteunen en zo de positie van de VS versterken. VanCampen’s wet zou hierop wijzen dat stablecoins een voorbeeld zijn van een systeem dat zijn informatieverwerking aanpast om functionaliteit te behouden.
De markt “vond” stablecoins als oplossing voor een gebrek (tekort aan toegankelijk dollar-kapitaal, dus een informatie-hiaat in geldcirculatie). Deze innovatie reduceerde entropie voor gebruikers (vermindert onzekerheid van lokale currencies) en creëerde een nieuwe balans. In de komende herstructurering van het mondiale financiële systeem zouden stablecoins als bouwstenen kunnen dienen, bijvoorbeeld als digitale dragers van dollars die samengaan met Bitcoin als digitaal goud. Men kan zich een toekomst voorstellen waarin internationale handel plaatsvindt met stablecoins (voor stabiliteit in waarde op korte termijn) terwijl centrale banken en individuen vertrouwen stellen in Bitcoin en goud voor lange termijn waardeopslag. Zo’n hybridemodel zou het huidige systeem kunnen vervangen of hervormen, waarbij de dollar via stablecoins een digitale gedaante aanneemt maar de algehele discipline wordt afgedwongen door schaarse reserves (Bitcoin/goud) achter de schermen.
Goud: het klassieke anker
Goud heeft millennia dienstgedaan als monetair fundament. De reden is de unieke combinatie van eigenschappen: het is duurzaam, deelbaar, draagbaar (relatief gezien), fungibel en – vooral – schaars en moeilijk te winnen. De jaarlijkse productie van goud is klein relatief ten opzichte van de bestaande bovengrondse voorraad, waardoor goud een zeer hoge stock-to-flow ratio heeft. Dit betekent dat zelfs een verdubbeling van de mijnproductie de totale voorraad maar minimaal vermeerdert, en dus de prijs nauwelijks drukt. Goud was daardoor het gezonde harde geld bij uitstek: vraag- en aanbodschommelingen leiden niet tot drastische inflatie of deflatie van de munt. Zoals een artikel treffend stelt: goud’s schaarste en acceptatie zorgden ervoor dat het altijd geaccepteerd en verhandeld kon worden met minimaal verlies in waarde, ofwel hoge salability. Het gaf handelaren en spaarders vertrouwen dat hun geldwaarde niet onverwacht zou verdampen. Hierdoor konden prijzen van goederen accuraat bepaald worden op basis van reële schaarste, en konden opportuniteitskosten goed worden berekend in de economie. Goud droeg bij aan lange-termijn oriëntatie: spaarders met goud (of door goud gedekte valuta) ontwikkelden een lage tijdvoorkeur – ze konden waarde oppotten voor de toekomst, investeringen plannen over vele jaren, enzovoort. Dit is kenmerkend voor een sound money-systeem: stabiliteit moedigt sparen en productieve investering aan, in plaats van roekeloze schuldaanwas en consumptie op korte termijn.
Bitcoin: het nieuwe anker
Bitcoin deelt veel kenmerken met goud, maar voegt eigen voordelen toe. Net als goud is Bitcoin niet door beleidsmakers te vermenigvuldigen; de voorraadgroei is zelfs nog voorspelbaarder dan die van goud (elke ~4 jaar halvering van nieuwe toevoer, tot een vast maximum van 21 miljoen). Bitcoin is duurzaam (als netwerk zo lang het internet bestaat), deelbaar (tot 100 miljoenste BTC, de satoshi), fungibel genoeg en vooral uiterst draagbaar: in seconden/minuten kunnen miljarden aan waarde wereldwijd verplaatst worden, iets wat met goud fysiek onpraktisch is. Dit maakt Bitcoin een aantrekkelijk complement voor goud. Goud excelleert als tastbaar reserve-asset dat al door centrale banken wordt vertrouwd, terwijl Bitcoin uitblinkt als digitaal transport- en settlementmiddel met absoluut beperkte voorraad.
Bitcoin en Goud als Sound Money Bondgenoten
Net zoals goud historisch als solide geldsysteem fungeerde, kan Bitcoin in de digitale economie die rol vervullen. Samen kunnen zij:
- Monetaire discipline afdwingen door overheden te beperken in geldcreatie.
- Stabiliteit bieden als neutrale waarde-opslag zonder politieke manipulatie.
- Prijssignalen verbeteren door een eerlijke marktomgeving te faciliteren.
In een toekomstig solide geldstelsel zou men beide kunnen inzetten: goud als stabiliserende reserve voor traditiegetrouwe instellingen, Bitcoin als dynamische reserve en transactiebasis voor de digitale economie. Beiden dienen als niet-inflateerbare onderleggers die overheden en banken dwingen prudent te zijn.
Een belangrijk effect van een sound money-systeem is dat het geld zelf niet langer een bron van onzekerheid is. In economische termen: in plaats van dat zowel prijzen van goederen als de waarde van de rekeneenheid fluctueren, heb je met sound money een stabiele rekeneenheid zodat prijsfluctuaties enkel nog echte veranderingen in vraag/aanbod van goederen weerspiegelen. Dit verbeterde informatiesysteem leidt tot betere besluitvorming door ondernemers en consumenten – precies het reduceren van entropie waar VanCampen op doelt. In VanCampen’s woorden is informatie gelijkwaardig aan energie; een betrouwbaar geldstelsel “voedt” de economie met zuivere informatie, waardoor er minder verspilling (energieverlies) is in foutieve investeringen of speculatieve bubbels.
Bitcoin’s Proof of Work als Thermodynamisch Geldsysteem
Bitcoin’s Proof of Work-mechanisme is het fundamentele proces dat ervoor zorgt dat Bitcoin thermodynamisch consistent blijft met de natuurlijke wetten van energieconversie en entropiebeheer.
- Onomkeerbare energieconversie: Miners zetten elektriciteit om in rekenkracht om cryptografische problemen op te lossen en nieuwe Bitcoin te genereren. Dit creëert een energie-gebaseerde waardeopslag, waarbij elke Bitcoin een vastgelegde hoeveelheid thermodynamische arbeid vertegenwoordigt.
- Veiligheidsgarantie via fysieke beperkingen: PoW voorkomt dat Bitcoin kan worden gemanipuleerd of vervalst. De enige manier om het netwerk aan te vallen, is door extreme hoeveelheden energie te verbruiken, wat een fundamentele fysieke barrière vormt.
- Bitcoin als gesloten energie-ecosysteem: Omdat Bitcoin niet uit het niets kan worden bijgedrukt, blijft het geldsysteem binnen de grenzen van zijn thermodynamische beperkingen. Dit contrasteert met fiatgeld, dat door centrale banken zonder kosten wordt gecreëerd en daardoor inherent onstabiel is.
Dit staat haaks op het traditionele fiatgeldsysteem, dat functioneert als een oneindig open systeem zonder energiebeperkingen. Centrale banken kunnen fiatvaluta in onbeperkte hoeveelheden scheppen zonder energie of arbeid te investeren, wat resulteert in:
- Monetaire inflatie: Het verlagen van de rentetarieven en het vergroten van de geldhoeveelheid leidt tot kunstmatig hoge activa-prijzen en economische misallocatie.
- Valuta-degradatie: Net zoals een fysiek systeem zonder energiebehoud uiteindelijk entropie ondervindt, raakt fiatgeld over tijd waardeloos door constante geldcreatie.
- Informatiestoring: Omdat fiatgeld niet direct gekoppeld is aan energie of arbeid, verliest het zijn functie als betrouwbaar economisch signaal.
Bitcoin voorkomt deze problemen door energie als fundamentele waarde-eenheid in het systeem te verankeren.
Hoe Bitcoin de Monetaire Entropie van het Schuldensysteem Vermindert
Het wereldwijde schuldenstelsel, zoals eerder geanalyseerd met de Wet van VanCampen, is een voorbeeld van een systeem met ongecontroleerde massa-expansie zonder adequate informatieterugkoppeling. Dit manifesteert zich in de volgende macro-economische problemen:
- Exponentiële schuldaccumulatie: Overheden en centrale banken financieren hun groei door steeds meer fiatgeld te creëren, waardoor schulden als percentage van het BBP exploderen.
- Vervuiling van economische signalen: Door kunstmatig lage rentevoeten te handhaven, worden marktsignalen misleid, wat leidt tot economische bubbels en verkeerde kapitaaltoewijzing.
- Verlies van vertrouwen in valuta: Wanneer fiatgeld te veel in omloop wordt gebracht zonder productieve waardecreatie, verliest het zijn functie als betrouwbare rekeneenheid en ruilmiddel.
Bitcoin kan als thermodynamisch geldsysteem dienen om de economische entropie die wordt veroorzaakt door ongebreidelde monetaire expansie te beperken:
- Verankering van economische waarde aan energie
Bitcoin biedt een alternatief monetair systeem waarin waarde direct wordt gekoppeld aan de reële wereld door middel van energie-input. In tegenstelling tot fiatgeld, dat zonder beperking wordt gecreëerd, vereist Bitcoin’s Proof of Work daadwerkelijke thermodynamische arbeid om nieuwe eenheden te genereren. - Herstel van waarachtige prijssignalen
Bitcoin herstelt eerlijke prijssignalen doordat het vrij is van overheidsmanipulatie. Dit betekent dat de markten economische waarde correct kunnen reflecteren zonder verstoringen door monetaire interventie. Volgens de theorie van sound money creëert een harde muntstandaard een stabieler informatiesysteem. Prijzen in de economie worden eerlijker en accurater wanneer de rekeneenheid zelf stabiel is - Beperking van monetaire entropie
Aangezien Bitcoin een gesloten systeem met gelimiteerde voorraad is, wordt de hoeveelheid economische chaos (entropie) die door monetaire expansie wordt veroorzaakt, drastisch verminderd. Dit leidt tot een stabielere economische omgeving waarin investeringen en consumptie worden gebaseerd op reële marktomstandigheden in plaats van speculatieve fiatbubbels.
Thermodynamische Geldtheorie en de Wet van VanCampen
De Wet van VanCampen stelt dat een systeem functioneel blijft zolang er een balans is tussen massa (m), informatie (i) en realiteit (r). Wanneer een systeem structureel meer massa accumuleert dan zijn informatieverwerkingscapaciteit toelaat, en de realiteit niet langer een passende feedbacklus biedt, treedt entropie op – oftewel, het systeem wordt instabiel en raakt gedesintegreerd.
Michael Saylor’s thermodynamisch perspectief op Bitcoin sluit hierop aan door geld als een energetisch informatiebehoudend systeem te beschouwen. Bitcoin, via Proof of Work (PoW), zet energie direct om in een onomkeerbare rekeneenheid die economische waarde kan vasthouden en over tijd en ruimte kan worden getransporteerd zonder inflatoire degradatie. In dit opzicht kan Bitcoin worden gezien als een systeem met minimale entropie, in tegenstelling tot fiatgeld, dat door ongebreidelde geldcreatie exponentieel stijgende entropie vertoont. Saylor’s these berust op de volgende thermodynamische principes:
- Energiebehoud (Eerste Wet van de Thermodynamica): In een gesloten systeem blijft energie behouden; het kan worden getransformeerd maar niet gecreëerd of vernietigd. Bitcoin vertaalt deze wet direct naar de monetaire sfeer: net zoals energie niet uit het niets kan worden gecreëerd, kan Bitcoin niet willekeurig worden bijgedrukt zoals fiatgeld. Elke Bitcoin die wordt gemined, vereist een onherroepelijke inzet van werk en energie.
- Toenemende entropie (Tweede Wet van de Thermodynamica): Alle systemen neigen naar hogere entropie (wanorde) tenzij er externe energie wordt toegevoegd om orde te behouden. Fiatgeld en schuldenstelsels verliezen hun informatiewaarde omdat monetaire expansie leidt tot prijssignaalvervuiling en marktverstoringen. Bitcoin daarentegen is ontworpen als een gesloten systeem waarin energie wordt omgezet in een gedistribueerd, onveranderlijk grootboek, waardoor het zijn economische integriteit behoudt.
VanCampen’s analyse van functionele systemen kan hierop worden toegepast:
- Het fiat-schuldensysteem accumuleert financiële massa (m) (schuldbergen en monetaire expansie), terwijl de informatiekwaliteit (i) achterblijft door misleidende prijsmechanismen (lage rente, liquiditeitsinjecties). Dit leidt tot onbalans en verhoogde entropie.
- Bitcoin functioneert als een thermodynamisch gesloten informatiesysteem, waarbij energie direct wordt omgezet in economische informatie die niet door een centrale autoriteit kan worden vervalst.
- In een economie waarin geld de functie van een informatieoverdrachtsmechanisme heeft, betekent een solide geldstandaard zoals Bitcoin dat economische signalen zuiver en correct blijven, wat entropie minimaliseert. Dit reduceert misallocatie van kapitaal (malinvestments) die in het huidige fiat-systeem vaak voorkomen wanneer krediet te goedkoop is. Met Bitcoin wordt economische informatie transparanter; het vergroot de signal-to-noise ratio van prijssignalen. Zo’n systeem neigt naar lagere entropie volgens VanCampen’s logica, omdat de informatievoorziening (geld als informatiedrager) betrouwbaar is en de massa van financiering automatisch binnen de perken houdt.
In deze context van het VanCampen’s m-i-r model zou Bitcoin de informatie (i) component drastisch versterken: elke Bitcoin-transactie en het monetaire beleid (inflatie van ~1,7% per jaar afnemend richting 0) zijn openbaar en vastgelegd. Er kan geen verborgen geldcreatie plaatsvinden. Dit verhoogt de transparantie en voorspelbaarheid. Tegelijk zou de massa (m) aan schulden noodgedwongen minder hard groeien omdat leningen moeilijker verkrijgbaar en duurder worden als er geen lender of last resort oneindig liquiditeit kan verschaffen. De realiteit (r) – de productieve economie – zou weer leidend moeten zijn voor hoeveel krediet er verantwoord is. Uiteindelijk zou met Bitcoin als basis (m – i) < r gehouden kunnen worden, zodat het systeem binnen functionele grenzen blijft.
Bitcoin en het behoud van de dollarhegemonie?
Een paradoxale mogelijkheid die recent aandacht krijgt, is dat Bitcoin niet per se de vijand hoeft te zijn van de Amerikaanse dollar – het kan wellicht juist een reddingsboei zijn om de dollarreserverol te verlengen. Deze gedachtewijziging werd duidelijk zichtbaar in 2024, toen op de Bitcoin2024-conferentie in Nashville onverwacht meerdere sprekers (waaronder zelfs twee presidentskandidaten, Robert F. Kennedy Jr. en Donald Trump) voorstelden om Bitcoin te gebruiken ter versterking van de dollar in plaats van deze te beconcurreren. Het idee hierachter is als volgt: als de Verenigde Staten proactief Bitcoin omarmen en integreren in hun monetaire strategie, kunnen ze een nieuw soort Bretton Woods-achtige voorsprong behalen. Enkele concrete voorstellen die zijn gedaan:
- Voormalig president Trump suggereerde dat de federale overheid de ~210.000 BTC die het al bezit (grotendeels verkregen uit inbeslagnames van strafzaken) zou kunnen inzetten als kern van een “Strategische Nationale Bitcoinvoorraad”. Dit zou dienen als fundament om vertrouwen te wekken en mogelijk de dollar te ondersteunen.
- Robert Kennedy Jr. ging verder en stelde voor dat de Schatkist dagelijks 550 BTC zou bijkopen totdat het minstens 4 miljoen BTC in reserve heeft. Dat komt neer op meer dan 20% van alle bitcoins – ter waarde van meer dan de huidige Amerikaanse goudvoorraad. Kennedy claimde dat dit de VS een dominante positie zou geven “die geen enkel ander land kan evenaren”. Met zo’n voorraad zou de VS de koers van een Bitcoin-standaard kunnen dicteren.
- Senator Cynthia Lummis diende daadwerkelijk een wetsvoorstel in (de BITCOIN Act 2024) om de Schatkist te laten beginnen met het opbouwen van een reserve van 1 miljoen BTC over vijf jaar. Het expliciete doel: “het versterken van de positie van de Verenigde Staten” in het financiële systeem door middel van Bitcoin.
De rationale achter deze ideeën is dat Bitcoin als “digitaal goud” de dollar zou kunnen ondersteunen. De Amerikaanse overheid zou bijvoorbeeld de dollar gedeeltelijk kunnen dekken met een combinatie van goud en Bitcoin reserves. Dit zou het vertrouwen in de dollar nieuw leven inblazen omdat de dollar dan indirect een claim op harde assets vertegenwoordigt (vergelijkbaar met hoe de goudstandaard vertrouwen gaf aan valuta). In een scenario van een wereldwijde monetaire reset zou de VS met grote Bitcoin reserves bovendien in staat zijn mede de spelregels te bepalen – in lijn met Kennedy’s opmerking over dominantie.
Vanuit het oogpunt van VanCampen’s functionaliteitswet is de opname van Bitcoin in staatsreserves te zien als het injecteren van hoogwaardige informatie (een betrouwbare waarde-eenheid) in een entropisch financieel systeem. Het zou de negentropie verhogen – orde scheppen – mits gecoördineerd toegepast. Echter, de transitieperiode is kritiek: als landen ongecoördineerd handelen, kunnen er grote volatiliteit en geopolitieke spanningen ontstaan. Daarom is een mogelijk toekomstbeeld dat grote economische blokken in onderhandeling treden over een nieuw monetair akkoord waarin Bitcoin met goud een rol spelen om het vertrouwen te herstellen zonder totale chaos en een totale chaotische ineenstorting van het huidige dollarssysteem.
Samenvatting & Conclusie
In dit artikel hebben de Wet van VanCampen, een algemene wet van functionaliteit, besproken en toegepast op het huidige fiatschuldensysteem en Bitcoin als thermodynamisch geld. De Wet van VanCampen stelt dat een systeem disfunctioneel wordt bij een onbalans tussen massa (schuld en fiatgeld), informatie (transparantie) en realiteit (economische draagkracht), wat leidt tot toenemende entropie. Het huidige financiële systeem, met name de Amerikaanse staatsschuld en de dollar als reservemunt, kampt met een onhoudbare schuldenlast en verstoorde prijssignalen door centrale banken, wat het risico op een crisis vergroot.
Bitcoin is een oplossing: een thermodynamisch solide geldsysteem gebaseerd op Proof of Work, waarbij energie wordt omgezet in waarde, wat manipulatie voorkomt en entropie beperkt. Het biedt een transparant, gedecentraliseerd grootboek dat eerlijke prijssignalen herstelt, in tegenstelling tot fiatgeld dat onbeperkt als schuld kan worden gecreëerd. Michael Saylor’s thermodynamische visie sluit hierbij aan, waarbij Bitcoin als een gesloten energie-informatiesysteem stabiliteit biedt.
USD-stablecoins, zoals Tether (USDT) en USDC, spelen een hybride rol door de dollarhegemonie te versterken en wereldwijde vraag naar Amerikaanse obligaties te creëren. Ze fungeren als een informatiebrug en kunnen een overgang naar een sound money-systeem ondersteunen, waarin fiatgeld, Bitcoin en goud coexistëren. Goud blijft een klassiek anker door zijn klassieke schaarste, terwijl Bitcoin als digitaal goud monetaire discipline afdwingt en economische signalen verbetert.
Het is goed mogelijk dat Bitcoin en goud eerst samen een nieuw monetair paradigma kunnen vormen, waarbij entropie wordt verminderd en economische stabiliteit wordt bevorderd. Paradoxaal genoeg kan Bitcoin ook de dollar ondersteunen, bijvoorbeeld via de uitrol van USD stablecoins en Bitcoin strategische reserves, zoals voorgesteld door Lummis, Trump en Kennedy Jr., om de Amerikaanse positie in een gemoderniseerd financieel systeem te behouden.
Bitcoin & Triffin’s Dilemma
Bitcoin biedt een praktische oplossing voor het dilemma van Triffin: een hybride monetaire architectuur waarin de dollar zijn rol als handelsmunt behoudt, maar Bitcoin als primaire reserve-asset dient. Dit versterkt het vertrouwen in de dollar zonder dat de VS afhankelijk blijft van toenemende schulden. Stablecoins gekoppeld aan de dollar (zoals USDT) kunnen hierin een brugfunctie vervullen, waarbij ze wereldwijde dollarliquiditeit bieden terwijl Bitcoin de onderliggende schaarse reserve vormt.
Bitcoin kan Triffin’s Dilemma oplossen door de wereldwijde afhankelijkheid van de dollar als enige reservemunt te verminderen en een schaars, neutraal alternatief te bieden. Door de VS te ontlasten van de noodzaak om eindeloos dollars te produceren, herstelt het vertrouwen in de dollar en biedt het een stabielere basis voor internationale financiën. Een geleidelijke overgang naar een Bretton Woods 4 systeem waarin Bitcoin naast de dollar en goud bestaat, zou het dilemma kunnen neutraliseren, mits wereldwijd gecoördineerd aangepakt.
Dit alles wijst op een mogelijke herstructurering van het mondiale financiële stelsel, waarin Bitcoin, stablecoins en goud een toekomstbestendige architectuur vormen waarbij het zelfs mogelijk is dat de Verenigde Staten haar financiële hegemonie kan verlengen en wellicht behouden. De vraag is natuurlijk hoe andere grootmachten bitcoin, goud en stablecoins zullen omarmen. De wereldwijde Sound Money Bitcoin Gold Rush is pas net begonnen.
Gerelateerde artikelen: