Ray Dalio over bitcoin, goud en de changing world order

In dit rapport bespreken we visie van Ray Dalio, oprichter van Bridgewater Associates, over de veranderende wereldorde, bitcoin en goud. Zijn ideeën krijgen steeds meer aandacht nu de mondiale orde verschuift.

NEW: RAY DALIO SAYS, “I’M WORRIED ABOUT SOMETHING WORSE THAN A RECESSION… WE HAVE SOMETHING THAT IS MUCH MORE PROFOUND, WE HAVE A BREAKING DOWN OF THE MONETARY ORDER.”

BITCOIN WORLD ORDER. pic.twitter.com/wMzoUUSbVv

— Simply Bitcoin (@SimplyBitcoinTV) April 14, 2025

Inleiding

De beroemde investeerder Ray Dalio staat bekend om zijn macro-economische analyses en beleggingsprincipes. Recent heeft hij zich uitgesproken over de rol van bitcoin en goud als zogeheten “hard money” – solide vormen van geld die niet onbeperkt kunnen worden bijgemaakt – te midden van een dreigende schuldencrisis. Dit rapport onderzoekt Dalio’s actuele standpunten over bitcoin en goud binnen de context van zijn concept van de Changing World Order, de wereldwijde schuldenproblematiek en zijn Principles of Investing. Ook betrekken we inzichten van Scott Bessent, een strategisch denker in de huidige geopolitieke financiële strijd, om Dalio’s visie in een breder kader te plaatsen. Tot slot belichten we de implicaties van Dalio’s visie voor beleggers, waaronder het belang van spreiding en het gebruik van hard assets als bescherming.

Dalio’s visie op de Changing World Order

Dalio beschrijft in zijn boek “Principles for Dealing with the Changing World Order” hoe wereldmachten opkomen en neervallen volgens historische cycli. In de huidige cyclus ziet hij de Verenigde Staten in relatieve neergang en China in opkomst, gepaard gaande met interne sociale spanningen en een oplopende schuldenlast. Dalio identificeert vijf “grote krachten” die vrijwel alles aansturen: (1) schulden en geld, (2) de economie, (3) de interne politieke orde (denk aan sociale ongelijkheid en conflicten), (4) de externe geopolitieke orde (machtstrijd tussen grootmachten) en (5) technologische ontwikkeling.

Momenteel spelen deze krachten sterk op. Dalio wijst op “ongekende niveaus van indebtedness” – schuldenlast – in alle grote economieën. Intern worstelt de VS met politieke polarisatie en een kloof tussen arm en rijk, terwijl extern de rivaliteit met China toeneemt. Deze combinatie doet denken aan eerdere overgangsperioden in de wereldorde, zoals de val van het Britse Rijk of de machtsovername van de VS na 1945. Dalio waarschuwt dat de huidige toestand “niet duurzaam” is en dat we koers zetten richting een grote transformatie.

Concrete tekenen van zo’n transformatie zien we nu al. Zo kondigde de Amerikaanse regering onder president Trump op 2 april 2025 (“Liberation Day”) drastische tarieven af op alle import, een breuk met decennia van globalisering. Deze “economische schoktherapie” markeert de verschuiving naar een protectionistisch tijdperk gericht op herindustrialisatie en het verminderen van buitenlandse afhankelijkheid. Dit past in Dalio’s frame: interne economische pijn (verlies van industrie, werkeloosheid) leidt tot externe maatregelen (handelsoorlog) om de eigen positie te versterken. De oplopende handelsoorlog tussen de VS en China in 2025 is dan ook “meer dan een ruzie over importheffingen; het is een symptoom van een breder transformatieproces en herijking van de globale orde”. We bewegen van hyperglobalisatie naar een era waarin nationale belangen domineren, hetgeen zowel kansen biedt als risico’s voor mondiale stabiliteit

Dalio’s visie op deze Changing World Order is dat een nieuwe internationale financiële architectuur onvermijdelijk wordt. Hij vergelijkt de huidige situatie met de periode vóór Bretton Woods (het akkoord in 1944 dat de dollar als anker gaf aan het wereldwijde geldstelsel). De combinatie van interne verdeeldheid, externe machtsverschuiving en excessieve schulden zal volgens hem uitmonden in wat feitelijk een reset van het systeem is – ofwel ordelijk via beleid, of chaotisch via crisis . In die context pleit Dalio ervoor dat beleidsmakers en beleggers nu al vooruitdenken aan een dergelijk scenario, en zich niet blindstaren op de waan van de dag: “Don’t get too caught up on the day-to-day headlines… think more about the big forces.”

Wereldwijde Schuldenproblematiek: een naderende crisis

Een centraal onderdeel van Dalio’s analyse is de wereldwijde schuldenproblematiek. Veel landen hebben een schuldenberg opgebouwd die historisch ongekend is, mede door jaren van lage rente en royale geldcreatie sinds de crisis van 2008. In de Verenigde Staten overstijgt de totale overheidsschuld inmiddels 125% van het BBP, terwijl ook de private schulden tot ~155% BBP zijn opgelopen. De rente-uitgaven alleen al slorpen >20% van de jaarlijkse Amerikaanse overheidsinkomsten op – een niveau dat in ontwikkelingslanden als een crisis zou worden gezien . Ondanks momenteel nog lage rentestanden is dit duidelijk onhoudbaar. Dalio stelt dan ook dat het “onmogelijk is voor deze landen om geen schuldencrisis te krijgen in de komende jaren, die zal leiden tot een grote daling van de geldwaarde”. Met andere woorden: ofwel wordt de schuldenlast op een bepaald punt weggeïnflateerd (waardoor fiatgeld aan koopkracht verliest), of er treden wanbetalingen/defaults op, of beide.

Deze situatie wordt verergerd door het zogeheten Triffin’s Dilemma – de tegenstrijdigheid waarmee een wereldreservemunt (zoals de dollar) te maken heeft. Om wereldwijd aan de vraag naar dollars te voldoen, móést de VS decennialang tekort op tekort draaien (dollars exporteren). Dit “exorbitant privilege” heeft de VS echter opgezadeld met enorme externe schulden en een uitdijend eurodollarsysteem buiten de reguliere regulering. Analisten noemen het huidige systeem een soort Ponzi-scheme, afhankelijk van voortdurende kredietcreatie en lage rente. Het resultaat is een globale schuldentijdbom: de totale mondiale schuldenlast is onbetaalbaar geworden en vroeg of laat is een volledige monetaire hervorming noodzakelijk (De opkomst en ondergang van het petrodollar systeem | Beste Bank).

Dalio’s zorgen sluiten hier nauw op aan. Hij spreekt van een “pending debt money problem”, een op handen zijnde geld- en schuldencrisis, als een van de grootste factoren voor de komende jaren. In feite bevinden we ons in de eindfase van het lange-termijn schulden supercyclus die Dalio al eerder beschreef (bijvoorbeeld in zijn studie “The Big Debt Crises”). Centrale banken komen voor een dilemma: of de schulden laten imploderen (deflatie, depressie), of massaal geld bijdrukken om ze draaglijk te maken (inflatie, valutadevaluatie). Geschiedenis leert dat doorgaans voor het laatste wordt gekozen zodra de pijn te groot wordt – ten koste van spaarders en crediteuren. Dalio verwoordde het scherp in een toespraak: “I believe we’ll have a debt crisis that will lead to a great decline in the value of money.”

We zien nu al de voorbodes van zo’n monetaire verschuiving. Landen buiten het Westen stapelen goud (en zelfs bitcoin) op als alternatief voor dollarreserves, mede naar aanleiding van geopolitieke spanningen (bijv. de bevriezing van Russische dollarreserves in 2022). China en Japan – ooit grote kopers van Amerikaanse obligaties – hebben hun aankopen teruggeschroefd; China stopte netto al in 2014 met het kopen van Amerikaanse Treasuries. Tegelijkertijd zoekt de VS naar wegen om haar schulden te financieren: in analyses wordt gesproken over “stille herfinanciering” waarbij bijvoorbeeld binnenlandse pensioenfondsen en banken min of meer gedwongen worden om staatsobligaties af te nemen, of zelfs het belasten van buitenlandse beleggers in Amerikaanse schuld. Deze stappen zijn symptoombestrijding. Uiteindelijk lijkt een reset onafwendbaar – ofwel via georchestreerde maatregelen zoals financiële repressie, of via een abrupte crisis als het vertrouwen plots klapt.

In dit kader hamert Dalio erop dat hard assets (harde activa) cruciaal zijn om vermogen te behouden. Fiatgeld (“cash is trash” in zijn woorden) verliest onherroepelijk waarde in zo’n eindspel, terwijl schaarse activa waardevast blijven. Hieronder vallen traditioneel edelmetalen zoals goud, maar in Dalio’s ogen inmiddels ook bitcoin en bepaalde andere reële assets. In een Reddit “Ask Me Anything” sessie erkende Dalio in 2021 voor het eerst expliciet dat “bitcoin (en enkele andere digitale valuta) zich de afgelopen tien jaar hebben bewezen als interessante goudachtige activa-alternatieven”, die zouden kunnen dienen ter diversificatie van goud. Deze uitspraak markeerde een omslagpunt: Dalio zag bitcoin niet langer als curiositeit, maar als potentiële opslag van waarde in het licht van de schulden- en geldproblematiek. Toch bleef hij destijds voorzichtig – centrale banken houden goud aan, geen bitcoin, dus hij verwachtte niet dat bitcoin snel door centrale banken als reserve-actief omarmd zal worden. Maar voor private beleggers achtte hij een kleine allocatie verdedigbaar.

Dalio’s Principles of Investing: focus op diversificatie en harde waarde

Dalio’s beleggingsfilosofie – vastgelegd in zijn bekende boek “Principles” – draait om discipline, realisme en diversificatie. Enkele kernprincipes die relevant zijn voor het begrijpen van zijn kijk op bitcoin en goud:

• Geen cash, maar waarde-opslag: Dalio stelt onomwonden “Cash is trash.” Spaargeld in fiatvaluta verliest jaarlijks koopkracht door inflatie, en in periodes van monetaire verruiming nog veel sneller. In plaats daarvan zoekt Dalio naar “storeholds of wealth” – bezittingen die hun waarde over de tijd behouden . Goud heeft om die reden een vaste plek in zijn portefeuilles. Het fungeert als inflatieverzekering en hedge tegen valutarisico. Bitcoin begint hij nu te zien als een digitaal alternatief in deze categorie.
• Diversificatie is heilig: Dalio benadrukt spreiding over oncorrelerende activa om in alle weersomstandigheden te overleven – zijn bekende “All Weather” filosofie. Hij raad aan niet te wedden op één land of één valuta. In lijn daarmee heeft hij in 2022 gesuggereerd dat het “redelijk is om tot ~2% van een portefeuille in Bitcoin te alloceren naast goud” als hedge tegen inflatie. Dit zegt veel: Dalio zag jarenlang niets in crypto, maar adviseert nu een (weliswaar kleine) positie in bitcoin als diversifier. Uiteraard blijft goud een groter deel uitmaken van zijn hedgepositie (Dalio gaf toen aan bij een keuze nog steeds liever goud te bezitten dan bitcoin, onderstrepende dat diversificatie belangrijker is dan de één-of-ander discussie .
• Historisch besef en lange termijn: Dalio’s principes leren om verder te kijken dan korte-termijn volatiliteit. Omdat we nu mogelijk aan het einde van een grote debt cycle staan, gelden de reguliere regels minder. Hij adviseert “think in terms of decades, not days”. Dit betekent bijvoorbeeld niet in paniek raken als goud of bitcoin tussentijds volatiel zijn, maar ze blijven zien in het kader van de langetermijntrend van geldontwaarding en systeemverandering. Dalio zelf heeft aangegeven dat hij bitcoin bezit als onderdeel van zijn persoonlijke portefeuille, juist met het oog op diversificatie en de optie dat het zich verder ontwikkelt als digitale store of value (Ray Dalio predicts global debt crisis, backs Bitcoin, gold).
• Transparantie en openstaan voor nieuwe ideeën: In Principles beschrijft Dalio hoe bij Bridgewater een ideeën-meritocratie heerst – elke hypothese wordt getoetst op basis van data en logica. Dit kenmerkt ook zijn evoluerende standpunt over bitcoin. Jarenlang was hij sceptisch (hij noemde crypto eens een bubbel en vreesde verbod door overheden. Maar door open te staan voor dialoog (bijv. de open brief van Robert Breedlove en gesprekken met andere investeerders) heeft hij zijn mening bijgesteld toen de feiten (groeiende adoptie, verbeterde technologie, blijvende schaarste) dat ondersteunden. Dit is een belangrijk principe voor beleggers: wees bereid je inzichten te herzien als de werkelijkheid verandert.

Samengevat leiden Dalio’s principes ertoe dat hij portefeuillebescherming boven speculatie plaatst. In de huidige omstandigheden betekent dit: vermijd te veel exposure aan schuldenpapier (obligaties) dat in reële termen uitgehold kan worden, bouw posities op in activa met intrinsieke schaarste (goud, bepaalde grondstoffen, en in beperkte mate bitcoin) en houd rekening met ongekende scenario’s.

Zijn recente uitspraak tijdens een conferentie vat dit samen: “I want to steer away from debt assets like bonds and have some hard money like gold and Bitcoin.” Hier zien we zijn beleggingsprincipes in actie – weg van beloftes op papier, naar tastbare waarde.

Bitcoin versus Goud in Dalio’s ogen

Goud neemt al jarenlang een prominente plek in Dalio’s strategie in. Hij is een zelfverklaarde “gold bull” en heeft goud altijd gezien als essentieel deel van een all-weather portefeuille, met ~5-10% allocatie als bescherming tegen inflatie en monetaire wanorde. Goud is voor hem aantrekkelijk omdat het: (a) geen tegenpartijrisico heeft, (b) schaars is (de jaarlijkse mijnproductie voegt slechts ~1-2% toe aan de bestaande voorraad), en (c) al eeuwenlang door beschavingen als geld of reserve-actief wordt gebruikt. Bovendien houden centrale banken wereldwijd duizenden tonnen goud aan; dit institutionele draagvlak versterkt het vertrouwen in goud’s blijvende rol.

Bitcoin daarentegen was voor Dalio lange tijd onbekend terrein. In 2020 noemde hij het nog te volatiel en uitte zorgen dat overheden bitcoin zouden verbieden als het te groot werd (een analogie met het goudverbod in de jaren ‘30) . Ook vond hij het conceptueel zwakker dan goud omdat “als een cryptocurrency te succesvol wordt, er altijd een betere alternatief coin kan komen” – een veelgehoorde “blockchain good, Bitcoin bad” redenering . Bitcoin-experts als Robert Breedlove betwisten dit, en wezen Dalio erop dat juist Bitcoin’s unieke eigenschappen (decentraal, meest robuuste netwerk, absolute schaarste van 21 miljoen BTC) het “digitale goud” bij uitstek maken. Gaandeweg is Dalio op basis van prestaties en toenemende adoptie tot een gematigder standpunt gekomen.

In 2021 erkende hij schoorvoetend dat Bitcoin een soortgelijk doel kan dienen als goud voor beleggers: een alternatieve opslag van waarde buiten het fiat-systeem. Toen de prijs steeg en grote investeerders als Paul Tudor Jones en Stan Druckenmiller bitcoin in hun portefeuilles opnamen, “viel het kwartje bij Dalio” en ging hij zelf ook een positie nemen. Hij noemde Bitcoin toen “een interessante goudachtige activa-alternatief” – een opmerkelijke uitspraak die aangaf dat Bitcoin in de categorie solide schaarse assets was beland in zijn denkraam .

Anno 2024/2025 is Dalio’s toon nog positiever geworden. Sprekend tijdens de Abu Dhabi Finance Week eind 2024, stelde hij dat hij in het licht van de schuldenstorm liever belegt in “hard money” zoals goud en bitcoin dan in obligaties. Hij kwalificeerde bitcoin dus expliciet als hard money, een term die traditioneel voorbehouden is aan goud en zilver. Dat geeft aan dat hij Bitcoin’s schaarste en betrouwbaarheid inmiddels serieus neemt. Het afgelopen jaar heeft Dalio ook publiekelijk bevestigd “I own some Bitcoin” en het een effectief diversificatiemiddel genoemd. Hiermee sluit hij zich aan bij de groeiende groep institutionele beleggers die Bitcoin zien als digital gold.

Toch zijn er nuances: Dalio blijft benadrukken dat goud een langere historie en acceptatie geniet. In zijn ideale wereld van reservemunten ziet hij een rol voor goud (en mogelijk bitcoin) naast elkaar. Zo heeft hij voorgesteld dat in een nieuw Bretton Woods-achtig systeem, meerdere store-of-value activa een rol kunnen spelen, wellicht zelfs een “baskett” van goud, bitcoin en andere reële assets die de waarde van geld borgen. Maar tot die tijd weegt voor hem het feit dat centrale banken goud bezitten zwaarder. Zijn portefeuille zal waarschijnlijk een grotere goudpositie dan bitcoinpositie houden, al was het maar vanwege volatiliteit. Bitcoin kan immers in korte tijd 50% stijgen of dalen, terwijl goud veel stabieler beweegt.

Goud biedt stabiliteit en bewezen bescherming, terwijl bitcoin extra diversificatie en potentieel hogere groei biedt, zij het met meer volatiliteit en onzekerheid. Beide vallen onder “hard assets” die niet willekeurig kunnen worden bijgedrukt, wat essentieel is in een tijd waarin Dalio een verwatering van fiatgeld voorziet.

Een belangrijk punt is dat Dalio’s houding tegenover bitcoin pragmatisch is geworden. Hij ziet het niet romantisch als vervanger van het financiële systeem, maar als optionele hedge. Zo zei hij eens dat als je een goed gediversifieerde portefeuille hebt met o.a. goud, een beetje bitcoin, wat aandelen en cash, je het waarschijnlijk prima zult doen ongeacht wat er gebeurt. Zijn verandering van toon – van bitcoin ooit een “bubble” noemen tot nu “I own some BTC” – geeft aan dat bitcoin zich heeft bewezen in de ogen van misschien wel ’s werelds bekendste hedgefondsbeheerder.

Scott Bessent: strategische context voor Dalio’s analyse

De actuele gebeurtenissen geven concreet invulling aan veel van Dalio’s concepten. Een opvallende figuur hierin is Scott Bessent, voormalig hoofdinvesteerder van Soros en sinds kort (in het scenario van 2025) een belangrijke financieel strateeg binnen de Amerikaanse regering. Bessent voert naar verluidt het bevel in de economische oorlog tegen China en streeft naar een nieuwe wereldwijde monetaire overeenkomst – een modern “Bretton Woods” – waar de VS sterker uitkomt. Zijn standpunten bieden een strategische context die Dalio’s analyse van de Changing World Order ondersteunt en concretiseert.

Allereerst deelt Bessent de diagnose van een noodzakelijk monetair herstructurering. In een interview met Tucker Carlson in april 2025 besprak hij de mogelijkheid van een significante globale economische hervorming, vergelijkbaar met een nieuw Bretton Woods akkoord. Bessent zei: “We staan op een uniek moment geopolitiek gezien en ik kan me voorstellen dat we in de komende jaren een soort grote globale economische herstructurering moeten doorvoeren.” De drijfveren die hij noemt – aanpakken van handelstekorten, nationale belangen beschermen en inspelen op nieuwe technologieën (AI, crypto) – echoën sterk Dalio’s big forces. Het onderstreept dat hoge beleidskringen actief werken aan een “Great Reset” van de globale orde, exact het fenomeen dat Dalio theoretisch voorspiegelt.

Opvallend is Bessent’s houding ten opzichte van Bitcoin. Waar Dalio vanuit de private sector tot bitcoin kwam, benadert Bessent het vanuit geopolitiek oogpunt. Tijdens economische oorlogsvoering duikt bitcoin namelijk op als onverwachte troef. Bessent omarmt openlijk bitcoin als een strategisch waardeobject: hij noemde bitcoin een “opkomende waardeopslag” en vergeleek het expliciet met goud. In hetzelfde gesprek merkte hij op dat ondanks een scherpe beursdaling na de tariefaankondigingen van Trump, bitcoin opvallend stabiel bleef rond $83.000, wat de veerkracht en hedge-functie ervan illustreert . Dit bevestigt dat bitcoin gezien wordt als een hefboom tegen economische onzekerheid en fiat-devaluatie, precies de rol die goud traditioneel speelt

Bessent gaat zelfs verder: hij heeft gehint op plannen voor de VS om haar bitcoin-reserves uit te breiden buiten de al in beslag genomen coins (ca. $17 miljard aan BTC is door de VS uit criminele zaken geconfisqueerd). Door budgetneutrale strategieën zou Amerika meer bitcoin willen accumuleren, om zo zijn positie als financieel leider te versterken en bitcoin een hoeksteen te maken van een nieuw geldsysteem. Dit is een baanbrekend idee – het impliceert een toekomst waarin de VS zelf bitcoin als reserve houdt (naast goud), om de dollar te buttressen in een multipolaire wereld. Media speculeren al over de lancering van een “US Bitcoin national reserve” in 2025 nu er een pro-crypto regering aantreedt. Bessent’s uitspraken maken duidelijk dat binnen de huidige machtsstrijd bitcoin een geopolitieke rol krijgt toebedeeld: als neutrale, niet door vijanden manipuleerbare reservewaarde. Dit sluit naadloos aan bij Dalio’s visie dat in een tijdperk van wantrouwen tussen landen, assets als goud en mogelijk bitcoin de voorkeur genieten boven elkaars fiatvaluta’s.

Het strategische beleid van Bessent draagt echter ook risico’s. Het agressief inzetten van tarieven, het ondermijnen van andere valuta (hij zou short gaan op de Chinese munt, volgens berichten) en het experimenteren met bitcoin reserves is ongekend. Dalio zou waarschuwen dat zulke “gekaarte zetten” kunnen escaleren of onvoorziene gevolgen hebben. Bijvoorbeeld, de fragmentatie van de wereldeconomie in blokken kan aanvankelijk voordelig lijken voor nationale belangen, maar op termijn de globale welvaart schaden – een punt dat ook Ronald Reagan ooit maakte en nu door China cynisch wordt aangehaald tegen de VS. Toch onderstreept Bessent’s aanpak vooral dat de regels van het spel veranderen. Waar de oude wereldorde dreef op petrodollars en vrijhandel, zien we nu petro-yuan deals, centrale banken die goud inslaan, en zelfs grootmachten die bitcoin overwegen. Dit bevestigt Dalio’s stelling dat we een transitiefase in gaan waarin beleggers niet op automatische piloot van het verleden kunnen varen.

Implicaties voor beleggers

Gezien de bovenstaande ontwikkelingen – een naderende schuldenreset, geopolitieke economische strijd, en de opkomst van nieuwe vormen van geld – is het voor beleggers essentieel om hun strategie hierop aan te passen. Ray Dalio’s inzichten bieden daarbij een waardevol kompas. Enkele belangrijke implicaties:

• Herzie de portefeuilleallocatie ten gunste van “hard assets”: Zowel Dalio als andere strategen (zoals Bessent) benadrukken dat activa als goud en bitcoin cruciaal zijn in het huidige klimaat. Beleggers doen er goed aan een deel van hun portefeuille te besteden aan deze waardevastige assets als hedge. Goud blijft de stabiele hoeksteen – Dalio blijft goud prefereren vanwege eeuwenlange betrouwbaarheid en centrale banksteun. Bitcoin kan daar in kleine mate aan worden toegevoegd voor extra diversificatie en potentieel hoger rendement. Een bescheiden allocatie (bv. 2-5%) in bitcoin naast een goudpositie is verdedigbaar gebleken (Ray Dalio predicts global debt crisis, backs Bitcoin, gold). Het doel hiervan is niet speculatie, maar bescherming tegen scenario’s waarin fiatgeld sterk in waarde daalt of het financieel systeem moet worden herijkt. Zoals Dalio het verwoordde: “Goud en Bitcoin zijn geweldige hedges tegen inflatie en valutadevaluatie.”
• Mijd overmatige blootstelling aan obligaties en cash: Nu de reële rentevoeten laag of negatief zijn en een schuldencrisis dreigt, waarschuwt Dalio dat traditionele “veilige” beleggingen als staatsobligaties ironisch genoeg risicovol zijn geworden (Bridgewater’s Ray Dalio: invest in gold and bitcoin rather than debt assets | South China Morning Post). De koopkracht die men verliest door geldontwaarding en mogelijk toekomstige herstructurering van schulden (bijvoorbeeld gedwongen langere looptijden of gemaximeerde rente) maakt dat nominale obligatierentes het risico niet compenseren. Cash aanhouden is verstandig voor liquiditeitsdoeleinden, maar niet als lange termijn belegging – hooguit zeer kortlopende geldmarktinstrumenten als parkeerplaats. In Dalio’s woorden, obligaties en contanten zijn in deze fase “Trash” in termen van vermogen behoud. Liever enige cashflow mislopen dan in waardepapier zitten dat in een reset 30-40% aan koopkracht kan inleveren.
• Diversificatie over valuta en regio’s: Een kernprincipe van Dalio is om niet all-in te gaan op één land of munt. De Changing World Order kan winnaars en verliezers kennen. Zo zou de dollar zijn dominante positie kunnen kwijtraken in een multipolaire wereld, terwijl andere valuta of goud/bitcoin naar voren komen. Beleggers kunnen hierop inspelen door bijv. een deel van hun assets in andere valuta (zoals de Zwitserse frank, Singapore dollar) te houden, of in multinationals die wereldwijd inkomsten genereren (waardoor je niet enkel van één economie afhankelijk bent). Ook emerging markets kunnen interessant worden zodra de machtsbalans verschuift – al vergen die uiteraard grondige analyse en zorgen diversificatie en hedging daar eveneens voor risicospreiding.
• Aandelenselectie: focus op kwaliteit en nieuwe paradigma’s: Hoewel Dalio vooral bekend staat om macro, heeft de huidige situatie ook implicaties voor aandelenbeleggers. In een omgeving van deglobalisering en hogere kosten (door tarieven, herlokalisatie van productie) zullen bepaalde sectoren onder druk staan, terwijl anderen floreren. Scott Bessent merkte op dat hij niet erg positief is over brede Amerikaanse aandelenindices in deze context, uitgezonderd misschien specifieke binnenlandse producenten. Beleggers kunnen hieruit leren dat bedrijven met sterke pricing power, strategische waarde (bijv. grondstoffen, defensie, infrastructuur) of die inspelen op de nieuwe trends (automatisering, AI, lokale maakindustrie) kansrijker zijn dan bedrijven die te afhankelijk zijn van goedkope importketens of ultralage rente. Bovendien is het wijs om ook binnen de aandelenportefeuille wereldwijd te spreiden – bijvoorbeeld wat Chinese of Zuidoost-Aziatische aandelen aanhouden, mits men vertrouwen heeft in hun lange-termijn groei, als tegenwicht voor uitsluitend Westerse blootstelling.
• Bereidheid tot aanpassing: Dalio’s evoluerende standpunt over bitcoin is een case-study in adaptiviteit. De les voor beleggers is om niet dogmatisch te zijn. We staan mogelijk voor ongekende veranderingen: bijvoorbeeld, scenario’s als een Amerikaanse bitcoinreserve of een Bretton Woods 2.0 met goud/crypto backing, die enkele jaren geleden ondenkbaar leken, zijn nu niet meer uit te sluiten (Ray Dalio predicts global debt crisis, backs Bitcoin, gold). Beleggers moeten dergelijke ontwikkelingen serieus nemen en bereid zijn hun strategie bij te stellen. Dit kan betekenen: nieuwe assetclasses onderzoeken (crypto, digitale centralebankmunten als die komen), alternatieve financiëringsvormen (denk aan commodity-backed lending), of zelfs heroverwegen wat risico-vrij werkelijk betekent.
• Let op beleidsrisico en regelgeving: Een paradox van deze transitieperiode is dat overheden zelf weliswaar assets als bitcoin kunnen gaan omarmen (in het geval van een pro-crypto beleid), maar er blijft een risico van regulatoire ingrepen. Een andere administratie zou bijvoorbeeld strengere regels op crypto kunnen zetten, of kapitaalcontroles kunnen invoeren in een crisis. Dalio zou zeggen: “Verwacht het onverwachte.” Diversificatie moet ook hier helpen: beleg niet alleen via één jurisdictie of instrument. Spreid waar mogelijk holdings (bijv. fysiek goud buiten het banksysteem, bitcoin verspreid in eigen wallets, etc.) om robuust te zijn tegen mogelijke restricties.
• Houd een langetermijnperspectief aan: De volatiliteit – zowel marktvolatiliteit als nieuwsvolatiliteit – zal naar verwachting hoog blijven in deze overgangsfase. Dalio’s advies is om trouw te blijven aan de onderliggende principes en niet elke dagelijkse koersbeweging of tweet als reden tot paniek te zien. Hij benadrukt dat we “on the verge of a new paradigm” kunnen zitten, en dat vergroot meestal de ruis op de korte termijn. Beleggers die met overtuiging hun posities in waarde-assets innemen, moeten bereid zijn tussentijdse schommelingen uit te zitten. Hierbij helpt het om de fundamenten in de gaten te houden: stijgt de geldhoeveelheid sterker dan de reële economie groeit? Blijven centrale banken goud kopen? Worden bitcoinschaarste en adoptie groter? Zolang dergelijke trends intact zijn, blijft de case voor houders van goud en bitcoin overeind, ongeacht tussentijdse dips.

Ten slotte: Ray Dalio’s recente standpunten over bitcoin en goud onderstrepen dat we in een uitzonderlijke periode zitten. Zijn visie op de Changing World Order en de schuldencrisis leidt tot een duidelijke oproep aan beleggers: positioneer je nu voor wat komen gaat. Dat betekent historische precedenten serieus nemen – van Weimar-achtige inflatiegevaren tot valutaherschikkingen – en zorgen dat de portefeuille geen ene uitkomst nodig heeft om te slagen. Goud en bitcoin spelen in zijn aanbevelingen een prominente rol als verzekeringspolis. Zoals Dalio in een van zijn principes schrijft: “No one can predict the future perfectly; you just need to be prepared for whatever happens”. Door de lessen van Dalio en ook de signalen van mensen als Scott Bessent mee te nemen, kunnen beleggers zich wapenen tegen de stormen aan de horizon en hopelijk niet alleen hun vermogen behouden, maar ook kansen grijpen in het nieuwe paradigma dat zich aandient.

Gerelateerde artikelen:

• Tom Luongo over bitcoin, goud en de handelsoorlog.
• De Nieuwe Wereld, gesprekken met o.a. Willem Middelkoop

Bronnen:

• Beste Bank. (n.d.). De Liberation Day agenda: van globalisering naar protectionisme. Geraadpleegd van /liberation-day-van-globalisering-naar-protectionisme/
• Beste Bank. (n.d.). De opkomst en ondergang van het petrodollar systeem. Geraadpleegd van /petrodollar/
• Beste Bank. (n.d.). De relatie tussen Ray Dalio’s principles en Bitcoin?. Geraadpleegd van /bitcoin/ray-dalios-principles/
• Beste Bank. (n.d.). Handelsoorlog tussen China en de VS, de macro-economische gevolgen?. Geraadpleegd van /handelsoorlog-vs-china-2025-analyse-strategie-macro-economische-gevolgen/
• Beste Bank. (n.d.). Scott Bessent strategie om China te bedwingen in de huidige trade war. Geraadpleegd van /scott-bessent-strategie-china-trade-wars/
• Beste Bank. (n.d.). Triffin’s Dilemma en de Dollar Carry Trade: De huidige uitdaging van de VS. Geraadpleegd van /triffin-dilemma-dollar-carry-trade/
• Cointelegraph. (n.d.). Ray Dalio predicts global debt crisis, backs Bitcoin, gold. Geraadpleegd van https://cointelegraph.com/news/ray-dalio-supports-bitcoin-gold-debt-crisis
• SimplyBitcoinTV. (n.d.). Interview met Ray Dalio. Geraadpleegd van X.com.
• South China Morning Post. (2024). Bridgewater’s Ray Dalio: invest in gold and bitcoin rather than debt assets. Geraadpleegd van https://www.scmp.com/business/banking-finance/article/3290169/bridgwaters-ray-dalio-invest-gold-and-bitcoin-rather-debt-assets