Wat zijn de nadelen van de aankomende digitale euro?

Kleven er nadelen aan de digitale euro die de ECB onder leiding van Christine Lagarde wil gaan lanceren? In een notendop, kan men stellen dat de digitale euro een einde maakt aan privégeld en in principe ook het einde inhoudt voor contant geld. Dit betekent verder ook dat er geen garantie is voor financiële vrijheid. Elke financiële transactie veronderstelt de goedkeuring van een bemiddelende bank- en of overheidsinstantie. De ECB kan de digitale euro verder verbinden aan een aantal gebruiksvoorwaarden en parameters waarmee bepaald koopgedrag wordt gestimuleerd of ontmoedigt. De digitale euro maakt in principe iedere gebruiker financieel transparant en volledig afhankelijk. Dit zijn een aantal nadelen die mogelijk verbonden zijn met de uitrol van de digitale euro. Afgezien van het feit of de Europese overheidsinstanties, de ECB, banken en overheden wel of niet deze enorme macht verder gaan misbruiken; moeten we ons eerst de vraag stellen of we deze instanties wel kunnen vertrouwen dat ze niet hun macht gaan misbruiken? Hoe meer de waarde van de euro daalt door de exponentiele groei van de euroschuldenberg, hoe meer de financiële repressie zal moeten toenemen om de grip over het eurostelsel te behouden.

Een probleem is verder dat een groeiend aantal mensen geen vertrouwen meer heeft in het beleid van centrale banken, banken en overheden met o.a. de manipulaties met fiatgeld. Fiatgeld is uiteindelijk gebaseerd op het vertrouwen dat de onderliggende schulden worden terugbetaald. Dat schulden, zoals o.a. Italiaanse staatsobligaties, terug-betaalbaar zijn. Fiatgeld zoals een digitale euro zal in toenemende mate steeds meer gebruiksvoorwaarden krijgen om in feite een mogelijke ontsnapping uit het eurosysteem bijna onmogelijk te maken. Besef dat de huidige digitale fiduciaire euro nu al is overgereguleerd door allerlei zware KYC- en AML-regelgeving waaraan banken en wij als burgers moeten voldoen. Het vereist steeds meer papierwerk om een grotere transactie te kunnen voltrekken. Alleen al om aan deze beknellende controle te ontsnappen zijn burgers in toenemende mate cryptomunten (vooral Bitcoin) gaan gebruiken. Dit verder los van het feit dat de euro flink in koopkracht heeft ingeboet. Met een digitale euro kan de ECB makkelijker de controle behouden over alle eurogeldstromen om uiteindelijk de levensduur van de euro zo lang mogelijk te verlengen, echter dit ten koste van onze individuele vrijheid en welvaart. Laten we dit onderwerp nu eens verder uitdiepen.

Nadeel van de digitale euro, is dat het einde van contant geld?

Centrale banken, ook de Europese Centrale Bank (ECB), overwegen echter het in omloop brengen van digitale munten. Weinigen beseffen dat het invoeren van centraal geleide munten (CBDC´s) – en dus ook een digitale euro – een revolutie zou betekenen. Want dan komt de opheffing van privégeld, hoe onwaarschijnlijk ook, zeer dichtbij.

Het belangrijkste doel van veel centrale banken (ook wel nationale banken genoemd) is het bevorderen van stabiele prijzen in de economie. Een van hun belangrijkste instrumenten is het bepalen van de rentetarieven, de “kostprijs van het geld”. Een centrale bank houdt ook toezicht op de commerciële banken om ervoor te zorgen dat deze kredietverschaffers niet teveel risico’s nemen. Dit draagt bij tot de stabiliteit van het financiële stelsel.

De meeste transacties gebeuren reeds digitaal en de euro, net zoals de dollar, de yuan, de yen, het Britse pond en de Zwitserse frank, functioneren reeds als computergeld. Wat bedoelen centrale banken dan als ze het hebben over CBDC’s (CBDC staat voor ‘Central Bank Digital Currency‘)? Het gaat feitelijk om digitale munten die rechtstreeks door de centrale banken aan het grote publiek beschikbaar worden gesteld. Ze zullen dezelfde rol spelen als papiergeld. Betalingen via de digitale weg zullen vlotter, sneller en goedkoper worden. De eerste CBDC werd reeds gelanceerd door de Nationale Bank van de Bahama’s. Van alle grote economieën is China is de voortrekker in het ontwikkelen van een algemeen geldend digitaal betaalmiddel.

Sinds september 2012 bestaat er een door de Verenigde Naties gepatroneerd platform van regeringen, NGO’s en ondernemingen dat ijvert voor het bevorderen van digitale betalingen. Deze ‘Better Than Cash Alliance (BTCA)’ wil, zonder fysiek geld helemaal af te schaffen, de overgang van contante naar digitale betalingen versnellen om de doelstellingen rond duurzame ontwikkeling te bevorderen. Het lijkt er sterk op dat reeds geruime tijd een sterke tendens speelt om het gebruik van cash geld af te bouwen of zelfs volledig te bannen

Nadeel van de digitale euro is het verlies van financiële zelfstandigheid

Ook centrale banken willen het gebruik van contant geld ontmoedigen. Het uitbannen van zwart geld lijkt niet de voornaamste reden te zijn. Het huidige monetaire beleid (nulrentepolitiek en kwantitatieve versoepeling) voldoet niet meer om de economie overeind te houden. Daarom pleiten sommige monetaire specialisten ervoor om negatieve rentevoeten in te voeren. In dat geval echter moeten spaarders betalen om hun zuurverdiende centen in de bank te laten. En is het voor hen interessanter om geld in een kluis te bewaren.

De bedoeling van centrale banken is om het overtollige spaargeld te beperken en spaarders aan te zetten tot meer consumptie en investeringen. Maar in deze onzekere coronatijden – de wereldeconomie kampt met hoge schulden en overheden gaan nieuwe schuldverplichtingen aan – is iedereen voorzichtig en zijn interessante investeringsopportuniteiten eerder beperkt. Een gezonde economie is gebaseerd op sparen, verstandig investeren en niet op excessieve schulden, witte olifanten, overcapaciteit en speculatie. Deze en andere onevenwichten spruiten voort uit een nefast centralebankenbeleid. Hoe dan ook is het de wens van nationale bankinstellingen om de volledige monetaire controle te behouden. En digitale valuta’s zijn daartoe het geijkte middel.

Crypto’s en blockchain

Zoals vermeld in de inleiding hebben burgers, omwille van groeiend wantrouwen in de kunstgrepen van overheden en nationale banken met ons geld, hun toevlucht gezocht in cryptomunten zoals Bitcoin. Na het mislukken van de Libra zou Facebook in de loop van 2021 haar eigen cryptovaluta ‘Diem’ lanceren. Regeringen zullen echter nooit dulden dat een andere munt concurreert met het wettige betaalmiddel dat zij uitgeven, want in hun eigen munt heffen ze belastingen en gaan ze schulden aan. Dus nog een reden waarom de beleidsmakers met centraal gestuurde digitale valuta’s experimenteren.

Crypto’s bewegen zich via het blockchainsysteem. De blockchain registreert alle geldverkeer en maakt elke verrichting transparant. Die gegevens blijven bewaard en verdwijnen niet. In een rapport van de ECB, waarin het concept van een digitale euro wordt uitgelegd, oppert men ook de mogelijkheid van een andere technologie.

Digitale Euro en de afbouw van vrijheid

Het is beslist niet uitgesloten dat, naast centrale banken, ook Europese regeringen de blockchaintechniek zullen invoeren. Want de combinatie van een digitale euro en blockchain laat niet alleen toe om belastingen en boetes automatisch te innen. Al onze aankopen en geldtransfers zullen traceerbaar zijn. Het gedrag van burgers kan effectief worden gestuurd. Bijvoorbeeld : je bent een stille drinker en wilt in de nachtwinkel een extra fles wijn kopen? Jouw digitale rekening blokkeert deze transactie want de overheid zet in op preventie teneinde de gezondheidsuitgaven te drukken. Je BMI is te hoog en je wilt deze week voor de tweede keer een pak friet kopen? ‘Neen’ zegt jouw digitale portemonnee.

Het geleidelijk inkrimpen van onze privacy en bewegingsvrijheid is al een tijd gaande. Met de globale viruscrisis is de afbouw van individuele grondrechten in een stroomversnelling geraakt. De mogelijkheden om onze levens te beïnvloeden en richting te geven vermenigvuldigen zich. En zeker als men data gaat combineren en kruisen. In een digitale wereld met toenemende centralisatie loopt op de duur ook onze financiële vrijheid gevaar : met een simpele pennentrek kan een deposito bevroren – of overgeheveld worden naar een rekening van de overheid.

Deze onaangename vooruitzichten zijn vandaag in China realiteit geworden. Bovenop de reeds bestaande surveillance heeft de Chinese regering sinds 2020 een sociaal kredietsysteem geïntroduceerd. Wie zich ‘misdraagt’ ziet bepaalde rechten en vrijheden (geld lenen, naar het buitenland reizen, toegang tot sociale voorzieningen of de kans op een job) ingeperkt.

Op weg naar een staatsgeleide economie

De ECB beslist midden dit jaar over de lancering van een digitale euro. Als dit scenario realiteit wordt, zou de ECB zich de volledige geldvoorraad toe-eigenen, controle hebben over het verhogen of verlagen van de geldhoeveelheid, regeringen rechtstreeks financieren, de wisselkoers aanpassen en inzicht verkrijgen over alle geldtransacties.

Een werkelijk onafhankelijke natie geeft haar eigen munt uit. En verwerft daardoor controle over het monetaire -, fiscale – en economische beleid. Louter het bestaan van de euro zorgt ervoor dat vandaag geen enkel land in de Europese Unie echt onafhankelijk is. Een ander resultaat van de trend naar meer financieel-economische centralisatie is dus dat de reeds afgezwakte natiestaat, zoals we die vandaag in Europa kennen, nog verder wordt ontmanteld.

Als de ECB als enige het geld domineert – en waarbij privébanken dus voortaan uitgesloten worden van de geldcreatie – heeft dat als gevolg dat de overheid de kredietmassa zal bepalen. Het geld wordt dat als het ware genationaliseerd. Op die wijze zijn we op weg naar een staatsgeleide economie, een systeem dat sterk lijkt op dat van de voormalige Sovjetunie.

De digitale euro en de Great Reset

Mogelijk hebben centrale banken met het invoeren van digitale munten nog een diepere, verborgen bedoeling. De financiële elite weet beter dan wie ook dat het huidige geldstelsel ten dode opgeschreven is. In die zin is het betekenisvol dat supranationale instellingen zoals het IMF en het WEF sinds kort het concept van ‘The Great Reset‘ promoten met digitale ID´s en CBDC´s. Het zou dus best kunnen dat CBDC’s uiteindelijk ook zullen dienen om het gebroken financiële systeem te resetten. De vraag hierbij is wie nog een deposito zal aanhouden bij een onveilige bank als men z’n geld risicoloos kan parkeren bij de ECB. Het doorvoeren van digitaal geld vormt zo eveneens een bedreiging voor de commerciële banken.

Conclusie over de nadelen van de digitale euro

De centrale banken willen niet slechts de monetaire controle behouden, maar nog versterken. Contant geld, overtollig spaargeld en cryptomunten beschouwen ze als belangrijke op te ruimen hindernissen. Het uitrollen van een digitale euro zou afbreuk doen aan onze privacy maar tast ook de rol van privébanken aan. De Europese natiestaten worden in dit scenario verder uitgekleed.

Dit megaproject is nog omgeven met vele onzekerheden (juridisch, blockchain nog redelijk onbekend, de reële dekking van een digitale valuta, de overblijvende rol van commerciële banken enz). Maar als de digitale euro werkelijkheid zou worden, mogen we gerust spreken van een sociaaleconomische revolutie. De digitale euro is verbonden met een belangrijke nadelen die de samenleving grondig zal veranderen waarbij financiële vrijheid en privacy totaal verdwijnen. Het is niet vreemd dat de adoptie van bitcoin als een probleem wordt gezien door staatskapitalistische overheden. Alleen bitcoin biedt in deze wereld voor de burger een mogelijkheid tot enige vorm van financiële autonomie en privacy.

Gerelateerde artikels:

• The Great Reset
• Bretton Woods 2.0
• Bitcoin en financiële vrijheid
• Bitvavo – beste handelsbeurs voor bitcoin

Bronvermelding. Dit is een bijdrage van Dirk Bauwens en is als eerste op 15 februari 2021 gepubliceerd op zijn blog systeemcrisis.

• Photo by Lianhao Qu on Unsplash